Zeist

Bij het debat over de begroting 2021 van de gemeente Zeist gaat fractievoorzitter David Tompot in op de verkeerde bezuinigingen op cultuur. Zijn betoog namens de fractie van de SP. Voorzitter, in meerdere opzichten is het debat dat we als raad met elkaar voeren over de begroting van 2021, ongewoon. Ongewoon, maar ‘ongekend’ is een misschien nog wel beter, passender omschrijving. Deze begroting kan nog zoveel over cijfers gaan, over achterliggende keuzes die bij bepaalde cijfers horen, over ramingen die uitgaan van bepaalde opbrengsten dan wel kosten waar de te maken of reeds gemaakte  keuzes mee gepaard gaan.

Maar de coronacrisis maakt veel van wat anders redelijk in financiële modellen  calculeerbaar is, nu ongewis. De coronacrisis, in de eerste plaats natuurlijk een crisis die ongenadig ingrijpt in het leven van iedereen, maakt dat de financiële uitwerking van veel de te maken keuzes eerder ongewis zijn dan calculeerbaar en dat we daarom eerder uit moeten gaan van positieve en negatieve scenario’s, en moeten accepteren dat we nu niet precies weten welke kant de bal precies op gaat rollen.
Misschien dat in deze tijd van crisis politiek en quantummechanica wel meer raakvlakken hebben dan we zouden vermoeden (of wensen). Maar laat ik het daar niet verder over hebben.

Ongewoon is het dit jaar niet alleen vanwege de context van de coronacrisis, maar ook vanwege de bezuinigingsopgave die ons te wachten staat. Een bedrag van ruim 5 miljoen voor volgend jaar, en voor volgend jaar nog eens 5 miljoen daar bovenop. Dat kunnen niet anders dan pijnlijke keuzes worden, of zouden we eerst moeten uitgaan van de gedachte dat organisaties die het straks met wat minder gemeentelijke subsidie moeten stellen, wel in staat moeten zijn om wat efficiënter, of op een andere manier kostenbesparender te gaan werken? Ik zou zeggen: laat de gemeente Zeist dan eerst eens bij zichzelf beginnen. Bijvoorbeeld door de inhuur van externen te beperken door hiervoor een plafond in te stellen.
Helaas wil het college niet zover gaan. Natuurlijk, in het raadsvoorstel worden wel andere maatregelen voorgesteld die voor de gemeentelijke organisatie tot kosten-besparing moeten leiden, en dat is niet verkeerd. Maar ik had graag gezien dat de gemeente meer had gedaan om de inhuur van deze duur betaalde externen echt
te beperken. Nu is die prikkel onvoldoende aanwezig, een gemiste kans wat de SP betreft.

Zoals ik hiervoor al even had aangestipt, zijn het maatschappelijke organisaties die het straks met fors minder moeten stellen, als het aan het college ligt. Voor de Bibliotheek en het Kunstenhuis ligt een gezamenlijke opgave voor een bedrag van 2,5 ton, te realiseren vanaf 2022. Graag zou ik hierna willen betogen waarom dit  voor de SP een slechte keuze is.

De Bibliotheek, zo bleek tijdens de Ronde Tafel, vervult een rol ook in het sociaal-maatschappelijk domein, zoals dat ook geldt voor het Kunstenhuis. Zo verzorgt de Bibliotheek bijvoorbeeld cursussen in leesvaardigheid. In deze tijd, waarin de
leesvaardigheid onder Nederlandse jongeren terugloopt, is het heel belangrijk dat deze cursussen gegeven worden. Door het thuisonderwijs, als gevolg van de coronacrisis, is het onderwijs juist in zoiets belangrijks als leesvaardigheid, nog eens extra onder druk komen te staan. Veel leerlingen hebben inmiddels al een
achterstand bereikt, waarvan het de vraag is of deze binnen het onderwijs zelf weer zal worden ingelopen. Nu bezuinigen op de subsidie voor de Bibliotheek betekent dat, zoals ook uit de Ronde Tafel bleek, zulke cursussen waarschijnlijk minder aangeboden gaan worden. De SP vindt dit onverteerbaar, en zou juist willen pleiten
om de sociaal-maatschappelijke functie die de Bibliotheek vervult, te versterken.
Het zal eerder nodig zijn dat de Bibliotheek meer van deze cursussen aanbiedt, dan minder. De gemeente moet dat dan  ook vol ondersteunen. En dat kan niet  samengaan met de nu opgelegde bezuiniging.

Het Kunstenhuis vervult eveneens, op iets ander vlak, een sociaal-maatschappelijke functie die in deze tijd van crisis juist van eminent belang is om te versterken. Ook de vertegenwoordiger van het Kunstenhuis liet tijdens de Ronde Tafel duidelijk naar
voren komen dat de gestelde bezuiniging misschien wel deels is op te vangen door meer samen te werken met bijvoorbeeld de Bibliotheek, maar dat te verwachten is dat het Kunstenhuis zelf ook zou moeten snijden in het cursusaanbod.
Voor de SP is dat niet te verkopen. Nu we zien dat door de coronacrisis meer mensen in eenzaamheid geraken, moeten we als gemeente juist die instellingen vol ondersteunen zoals het Kunstenhuis (en al die anderen die ik hier niet allemaal bij naam kan noemen) in het kunnen blijven aanbieden van workshops of cursussen als dansen of schilderen die als kunstvorm mensen de mogelijkheid geeft iets nieuws te leren, ergens mee bezig te zijn om zo hun dagelijkse zorgen even te vergeten. En daarbij ook contact met anderen te hebben.

In het bijgevoegde begrotingsprogramma wordt zowel aandacht gegeven aan het bevorderen van de taalvaardigheid als het terugdringen van eenzaamheid onder mensen in Zeist. Als het college deze zaken inderdaad zo van belang vindt, is het dan niet heel raar om nu te bezuinigen op instellingen als het Kunstenhuis en de Bibliotheek?  Moeten we niet eerder instellingen als deze, die juist een spilfunctie hebben als het gaat om het bestrijden van eenzaamheid respectievelijk het bevorderen van taal en leesvaardigheid onder de minder draagkrachtige Zeister
bevolkingsgroepen volop ondersteunen? Als het college het daarin met me eens is, zou het logisch zijn om die instellingen met sociaal-maatschappelijke functie niet te korten op de subsidie die ze jaarlijks ontvangen.

Het achterliggende probleem is dat van de kansenongelijkheid. Mensen met een goed inkomen kunnen makkelijk wat uren huiswerkbegeleiding inkopen voor hun zoon of dochter die door het reguliere onderwijs een achterstand heeft opgelopen.  Ouderen die het financieel goed hebben kunnen heus wel het lidmaatschap voor
de bridgeclub betalen. Maar voor de mensen die dit alles niet zelf kunnen betalen, die worden nu door de keuze van het college om zo te bezuinigen op instellingen met een sociaal-maatschappelijke functie, extra geraakt. Op die manier wordt het bestaande probleem van de kansenongelijkheid, mede door politieke keuzes die het
college nu lijkt te maken, eerder verdiept dan weggenomen. Voor de SP is dat zeer onrechtvaardig.

Voor de SP is het dan ook onbegrijpelijk dat het college wel kiest om te bezuinigen daar waar meer geld nodig is voor versterking van maatschappelijke diensten, maar vooral niet te kiezen  voor  zelfs maar een kleine, boven de inflatiecorrectie  uitstijgende verhoging van de ozb. Hoeveel zou het de gemiddelde huizenbezitter nou echt kosten, als deze groep gezamenlijk zou gaan meebetalen aan het
ongedaan maken van de bezuinigingen op Kunstenhuis en Bibliotheek?  Op een aandeel van ruim 15.000 huizenbezitters in onze gemeente zou het neerkomen op een bedrag van nog geen 17 euro extra ozb per huizenbezitter per jaar. Wat een mooie vorm van solidariteit zou het zijn in onze gemeente, als de relatief
draagkrachtige huizenbezitters een klein beetje zouden meebetalen aan het in stand houden van voorzieningen aan mensen met een smalle beurs! Dat is solidariteit, en dat is waar deze tijd om vraagt. Deze tijd vraagt om solidariteit.

Laat ik met een laatste zin afsluiten. En die luidt kort dat de SP deze begroting zeker niet zal steunen als instellingen als het Kunstenhuis en Bibliotheek voor 2,5 ton aan subsidie moeten gaan inleveren.