Zeist

Met die titel staat er deze week een interview van Carolien Paasman met Jan Achterberg in de Nieuwsbode van Zeist. Hieronder de gehele tekst, met dank aan de redactie van de Nieuwsbode.

De Koning las het in zijn eerste troonrede: de klassieke verzorgingsstaat verandert langzaam maar zeker in een participatiesamenleving. “Wanneer mensen zelf vorm geven aan hun toekomst, voegen zij niet alleen waarde toe aan hun eigen leven, maar ook aan de samenleving als geheel”, werd er als uitleg aan toegevoegd. Allemaal leuk en aardig, vindt Jan Achterberg, maar als je wil dat mensen meedoen, moet je daarvoor wel de voorwaarden scheppen. ‘‘Er zijn grenzen aan de eigen kracht.’’

Jan Achterberg (62) had een baaldag na de gemeenteraadsverkiezingen. Hij stond als tweede op de kandidatenlijst van de SP, en zijn partij behaalde twee zetels. Toch zit hij niet in de raad. De nummer drie op de lijst was de eerste vrouw en passeerde hem dankzij voorkeurstemmen. ‘‘Ik gun het haar, maar het was wel even slikken.’’ Achterberg vervangt Annemieke Pluijgers binnenkort, als zij met zwangerschapsverlof gaat. En dat is goed nieuws voor de fractie-assistent van de SP die met zijn geleidehond opvalt in de raadzaal. ‘‘Het is belangrijk dat mensen met een beperking meedoen in de politiek. Vroeger was er een politieke con census ten aanzien van gehandicapten. We moesten goed zijn voor gehandicapten. Nu is gehandicaptenbeleid politiek geworden. Een goede ontwikkeling. Maar we zien nog te weinig gehandicapten. Meng je erin, laat je horen, het gaat over jou. Dat zou ik willen zeggen tegen mensen met een beperking. Word politiek actief, en zorg dat je op een kandidatenlijst komt. Ga je ertegenaan bemoeien.’’

Achterberg werkte 30 jaar in Utrecht, als welzijnswerker was hij in dienst van Centrum Buitenlanders. De laatste jaren van zijn loopbaan hielp hij in verschillende gemeenten WMO-raden van de grond tillen. Een klus die voorkwam uit de overgang van de WMO naar de gemeenten, en aansluit bij zijn interesses.

Achterberg komt uit Utrecht, en woonde ondermeer in Hilversum, Bussum en Amsterdam. Hij is blind geboren, en ging in Huis ter Heide naar school, bij de Prins Alexander Stichting, en later naar een blindeninstituut in Bussum. De liefde bracht hem naar Zeist.

Hij is ‘‘uitgewerkt’’, koos voor de politiek, en werd actief binnen de SP in Zeist. ‘‘Als het erop aankomt, draait de politiek aan de knoppen. Ik wil mee aan die knoppen draaien, en ik vind het ook heel leuk’’, motiveert hij zijn tweede carrière. ‘‘Ik zit ook zeker niet alleen voor de gehandicapten in de politiek, of vanuit mijn handicap, als vind ik het wel belangrijk dat de gebruikersinbreng zo de politiek inkomt.’’ Als fractie-assistent houdt zich naast de WMO bezig met bestuur en handhaving, en de Veiligheids Regio Utrecht.

Soms is het juist extra lastig, om als gebruiker van voorzieningen ook raadslid te zijn. ‘‘Mijn vrouw is ook blind, en dan zit de discussie wel heel direct op m’n huid, als het over bezuinigingen op thuishulp gaat. Ik kan er haast niet omheen om me af te vragen wat dit voor mij gaat betekenen. Kan ik mijn raadswerk nog wel doen als ik minder hulp krijg? Kan ik dan nog wel meedoen?’’

Op dit moment kan hij als fractie-assistent goed meedoen, benadrukt de SP-er. ‘‘We hebben in Zeist een heel goede griffie. En alle stukken zijn digitaal. Als de raadsstukken in braille waren geprint, was het niet mogelijk geweest. Ik heb een goed getraind geheugen, maar zoveel te moeten onthouden is onmogelijk. 

Natuurlijk zijn er hobbels waar je in de praktijk tegenaan loopt. Wat ik als blinde mis, is de onderlinge non-verbale communicatie. Hoe vraag je het woord? 

Ik moet me ook beperken tot de formele discussie, ik mis het getwitter en de lichaamstaal, al kan ik veel opmaken uit de stemmen van de sprekers. Wat men zegt telt, niet wat je twittert.’’

Hij maakt zich er hard voor, dat meedoen niet verandert in ‘zoek het maar uit.’ ‘‘Het is niet zo leuk om gebruik te maken van steun van de gemeente. Je moet je hele hebben en houwen blootgeven, als je hulp nodig hebt. Ik organiseer mijn leven, maar er is een stuk in mijn leven waar ik hulp bij nodig heb; huishoudelijke hulp en de regiotaxi. Dat zijn basisvoorwaarden. Als ze daar ook nog aan gaan knabbelen, wordt het lastig.

Daarnaast groeit in de samenleving het idee dat je een loser bent, als je steun nodig hebt. Het roepen, dat mensen met een beperking moeten meedoen, schiet door, en dat irriteert me. Meedoen is goed, maar er wordt een te groot beroep gedaan op eigen kracht. Als gehandicapte, en als SP-er, hoop ik via mijn inbreng bij de discussie dat andere partijen mijn standpunt meekrijgen. Ook in Zeist gaan andere partijen vaak te gemakkelijk mee in de eigen kracht-religie.’’

Hij gaat zoveel als mogelijk is op werkbezoek. ‘‘Weten wat er leeft onder de mensen die ermee te maken hebben, is belangrijker dan controleren of je mening wel klopt met het programma.’’