Zeist

De SP Zeist bracht vrijdag 19 maart samen met Krista van Velzen een werkbezoek aan atelier Totem.
Atelier Totem is een open werkplaats waar mensen met afstand tot de reguliere arbeidsmarkt weer actief kunnen zijn, en zich kunnen (her)oriënteren en ontplooien door middel van creatief en ambachtelijk werk.

Om participatie te bevorderen, is de werkplaats ook toegankelijk voor inwoners van Zeist en omstreken; iedereen die gebruik wil maken van het atelier kan tegen een kleine dagdeelvergoeding komen werken en gebruik maken van de gereedschappen en kunde.

In het kader van maatschappelijk ondernemen nodigen de medewerkers van Totem ook bedrijven uit om hun personeelsuitjes eens een uniek kreatief gebeuren te maken.
Bovendien beschikt Totem sinds kort over een volwaardige tentoonstellingsruimte waar de, door de deelnemers gemaakte kunstwerken te koop worden aangeboden.

Doelgroep
Atelier Totem richt zich op mensen met (grote) afstand tot de reguliere arbeidsmarkt. Deelnemers kampen met een psychiatrisch dan wel psychosociaal probleem, veelal gecombineerd met een verslavingsprobleem en/of problemen met justitie.

Een ander belangrijk criterium waar deelnemers aan moeten voldoen is: niet onder invloed zijn van illegale middelen, alcohol of legale softdrugs.

Uit ervaring weten wij dat onze doelgroep niet eenvoudig in beweging is te krijgen en daarom niet zelden tussen wal en schip valt als het gaat over meedoen. Het is voor ons de uitdaging om deze mensen weer mee te laten doen.
Thuisloosheid is een belangrijk kenmerk van onze cliënten, en gaat vaak vooraf aan problemen als langdurige werkloosheid, verslaving en justitieperikelen.
Ook is men vaak (erg) kwetsbaar in de omgang, met name in groepsverband. Een belangrijk gegeven als je je voorbereidt op een arbeidsrelatie.

Daarnaast is men nogal onbetrouwbaar qua presentie en afspraken. Dit wordt niet zelden veroorzaakt doordat afhankelijkheid van de hulpverlening is ontstaan die gewone dagbesteding lijkt te vervangen (dinsdag huisvergadering, woensdag naar de soos, donderdag naar de psychiater, de schuldhulpverlener, de fysiotherapeut, de trajectbegeleider, casemanager, ambulante woonbegeleider, de advocaat, etc.).

Doelstelling
Wat wij willen bereiken met onze manier van dagbesteding is in de eerste plaats zingeving. Atelier Totem beweegt zich binnen de driehoek van zorg, sociale activering en reïntegratie. We hanteren hiervoor de term pre-integratie. Dit is het gebied tussen “op regelmatige basis weer eens iets gaan doen” en daadwerkelijke reïntegratie naar een betaalde baan en alles wat daartussen ligt. Het gaat ons erom beweging te creëren in de richting van participatie en maatschappelijke integratie. Gegeven de beperkingen van de individuele deelnemer streven we naar participatie die zo dicht mogelijk in de buurt ligt van betaald werk.

Als onze deelnemers voldoende worden beschermd en de bejegening veilig is zien we ze vaak na een tijdje tot bloei komen. Het kost tijd en energie om een dusdanige relatie op te bouwen waarin direct kan worden gecommuniceerd over sterkte en zwakte van de individuele deelnemer. Wij streven er dus niet naar om deelnemers zo snel mogelijk naar de arbeidsmarkt toe te leiden. Maar is er aandacht voor het versterken van het ‘thuis’ en het inzichtelijk maken van kwetsbaarheden in de sociale positie van deelnemers.

Het is onze opvatting dat je pas werk kunt maken van reïntegratie als je voldoende gelukkig bent en deze staat van zijn ook hebt geborgd. Totem streeft naar het versterken van de basis van deelnemers, want dit is de beste weg naar het maximaliseren van participatie en reïntegratie.

Praktijk
Totem hecht sterk aan kleinschaligheid, een persoonlijke benadering, een zo gelijkwaardig mogelijke bejegening en continuïteit. We werken dan ook met niet meer dan tien mensen tegelijk samen in onze werkplaats. Werken in een veilige en gemoedelijke omgeving staat voorop. Omdat we een klein zelfstandig bedrijf zijn, zijn personeelswisselingen minimaal.

De dagelijkse praktijk van ons werk is samen met mensen die vastgelopen zijn een (semi-) professioneel atelier met een ruim aanbod van disciplines opbouwen, waar we samen trots om en op kunnen zijn. In dit proces is voor ieder een zinnige bijdrage te leveren. Naast het ontwikkelen en maken van eigen werkstukken, moet er nog veel worden geklust, gebouwd en getimmerd, geschilderd, schoongemaakt, ingekocht, geveegd, koffie worden gezet. Iedereen doet mee voor zover dat binnen zijn/haar mogelijkheden ligt.

Disciplines:
De ambachtelijke en/of creatieve disciplines die wij samen met deelnemers in 1,5 jaar op op poten hebben gezet zijn:

- Metaalwerkplaats; met eenvoudige middelen constructie- en vrij werk maken; lassen, buigen, frezen.
- Bronswerkplaats; behalve het daadwerkelijke gieten dat we op lokatie doen (vanwege milieuvoorschriften) kunnen alle andere stappen in het intensieve proces van bronsgieten (cire-perdue) bij ons worden gedaan. We maken de mallen, wasmodellen en de gietvormen. Na het uitstoken en gieten hakken we de gietvormen uit en werken de gietsels af; slijpen, frezen, polijsten en patineren.
- Offsetdrukken; er is een degelijk oude offsetmachine, de doka is in aanbouw.
- Keramiek; we beschikken over uitstekende ovencapaciteit, er worden o.a. series kopjes en mozaïektafel volgens eigen procedé gemaakt.
- Houtwerkplaats; eveneens met eenvoudige middelen maken we timmer- en meubelwerk.
- Glas-in-loodwerkplaats; lampen, ramen en decoratieve kunstwerken.
- Muziekruimte; er staat een drumstel, piano, keyboard en er zijn diverse akoestische en elektrische gitaren en versterkers.
- Beeldhouwen; in steen, hout e.d.
- Gips- en gietsteen gieten.
- Smidse: een deelnemer heeft een goed werkende smidse gebouwd!

Er zijn veel mogelijkheden om creatief, dan wel ambachtelijk aan de slag te gaan.

Werkwijze en begeleiding
Onze werkwijze en begeleiding zijn terug te voeren op een aantal stellingen die volgens ons als een paal boven water staan en een steun in de rug zijn op de werkvloer :

1 stilstand is achteruitgang
2 actief iets buiten de deur doen is gezond
2 leer roeien met de riemen die je hebt
3 kijken naar wat je wel kan, in plaats van wat niet
4 probeer nieuwe dingen
5 durf te mislukken.

Belangrijk gegeven is dat wij de disciplines die we aanbieden zeker niet allemaal tot in de finesses beheersen. Het idee is juist om cliënten te enthousiasmeren een discipline op zich te nemen en zich daarin te ontwikkelen. Als iemand vastloopt is het vroeg genoeg om mee te gaan doen. Kunnen wij dit zelf niet, dan zoeken we iemand van buitenaf. Wij zijn zelf gelukkig wel handig en creatief en beschikken daarnaast over een goed netwerk.
Het idee van autonoom werken is voor deelnemers op het eerste gezicht aantrekkelijk. Geleidelijk aan wordt wel duidelijk hoe sterk deze autonomie daadwerkelijk is. Het proces van vallen en opstaan zo gelijkwaardig mogelijk begeleiden geeft mogelijkheden om kritisch te zijn op het zelfbeeld, capaciteiten en functioneren van de deelnemer.
In de praktijk zien we dat als iemand een discipline (‘winkeltje”) eigen maakt dit veel zelfwaardering geeft.
Totem ziet het als uitdaging om desgewenst nieuwe activiteiten in huis te halen, waarbij de deelnemer zoveel mogelijk de voortrekkersrol krijgt toebedeeld.

In de opzet 1.5 jaar geleden gingen wij er van uit dat Totem mede een mini-reïntegratiebedrijf zou worden. Idee is dat via ons netwerk het goed mogelijk is om druppelsgewijs mensen op een goede - al dan niet betaalde - arbeidsplek te krijgen. Een deelnemer werkt inmiddels ruim een jaar in het bedrijf van een van onze bestuursleden.

Wie zijn wij
Atelier Totem is eind 2007 opgericht door Aart van der Lit, en wordt gerund door 2 man (fte=2).

Aart is van huis uit cultureel antropoloog, met een jarenlange werkervaring als groepswerker, trajectbegeleider en onderzoeker in de verslavingszorg.
In de periode 2006-2007 is hij gestart met een creatief-ambachtelijke groep in de werkplaats van de toenmalige werkgever Centrum Maliebaan. In de praktijk bestond deze groep al gauw uit meer dan de helft clienten die bij Arta woonden, maar ook nog in behandeling waren bij Centrum Maliebaan. Uit het opzetten en draaien van deze groep ontstond het idee om een eigen atelier op te zetten en te runnen naar eigen inzicht. In overleg met o.a. Arta bleek dat er in Zeist en omgeving, naast de bestaande voorzieningen, behoefte was aan een dergelijk werkproject en een dergelijke werkwijze. Met zijn ervaring en netwerk in de zorg is hij verantwoordelijk voor het zorginhoudelijke- en organisatorische deel van Totem.
In de loop van 2008 heeft Hugo van Doorn zich aangesloten bij Totem. Zijn werkervaring en expertise ligt op het technisch-ambachtelijke en financieel-administratieve vlak. Hugo was tot voor kort werkzaam als zelfstandig (kunst-)bronsgieter, gaf cursussen en begeleidde kunstenaars in het realiseren van objecten.
Hugo en Aart hadden in de jaren negentig eerder samen een bedrijf, dat eveneens Atelier Totem heette, en dat zich bezighield met het maken van (gebruiks)kunst in een aantal disciplines die wij nu ook uitoefenen.

Bezoek de website van Totem en bekijk daar ook de prachtige film of loop eens binnen als U in de buurt bent om met eigen ogen te kijken waarom wij als SP zo enthousiast zijn over deze vorm van keinschalige hulpverlening.

Atelier Totem
De la Reylaan 34
hal 32
3707 TM Zeist

tel. 06-15907702